chỉ dẫn cách cúng giỗ tổ nghỠsân khấu ngà y 11 và 12 âm lịch
Ngà y 12/8 âm lịch hà ng năm được xem là ngà y ý nghÄ©a trá»ng đại của những ngÆ°á»i hoạt Ä‘á»™ng trong lÄ©nh vá»±c sân khấu. Vì đó là ngà y để má»—i ngÆ°á»i nghệ sÄ© thắp nén hÆ°Æ¡ng tri ân cha ông, những ngÆ°á»i thầy, những tiá»n bối đã có công khai phá bá»™ môn nghệ thuáºt Ä‘iện ảnh truyá»n thống, đặc biệt là bá»™ môn hát bá»™, chèo, cải lÆ°Æ¡ng.
Từ năm 2010 ngà y nà y cÅ©ng được chá»n là ngà y sân khấu Việt Nam và đây là ngà y liên hoan há»™i diá»…n tôn những vỡ diá»…n, những vai diá»…n, những nghệ sÄ© xuất sắc trong năm qua. Äây cÅ©ng là dịp tổng kết đánh giá hoạt Ä‘á»™ng sân khấu. Ngà nh Ä‘iện ảnh sẽ đấu phát huy ý thức uống nÆ°á»›c nhá»› nguồn, viếng thăm những ngÆ°á»i thầy, nghệ sÄ© già yếu, neo Ä‘Æ¡n có tình cảnh khó khăn.
Giỗ tổ ngà nh điện ảnh bắt nguồn từ đâu?
Cứ đến ngà y những ngà y giữa tháng 8 âm lịch thì sân khấu các nÆ¡i lại rá»™n rà ng chuẩn bị cúng tổ. Dù báºn rá»™n nhÆ° thế nà o, các nghệ sÄ© cúng gác lại công việc, chia thà nh từng Ä‘oà n, đến Ä‘iện ảnh nà y thắp hÆ°Æ¡ng, qua Ä‘iện ảnh khác thắp hÆ°Æ¡ng, thắp hÆ°Æ¡ng từ rạp nà y qua rạp khác. NhÆ°ng khi được há»i tổ nghiệp là ai thì má»—i ngÆ°á»i lại kể theo má»™t cách khác nhau.
NSƯT Kim Tá» Long cho biết: “Từ khi bÆ°á»›c và o lÄ©nh vá»±c nghệ thuáºt, hầu nhÆ° nghệ sÄ© nà o cung luôn tin rằng có thần linh. mặc dầu vẫn chÆ°a biết xác thá»±c tổ nghiệp của ngà nh là ai chỉ biết đó là đấng khôn thiêng, luôn dõi theo ngà nh. Các nghệ sÄ© tin và phụng dưỡng. Những ngÆ°á»i lá»›n tuổi thì rất tin cáºy và quý trá»ng, trÆ°á»›c khi lên Ä‘iện ảnh luôn thắp hÆ°Æ¡ng, khấn tổ nghá». Và rất nhiá»u việc xảy ra thá»±c tại chỉ cần thắp hÆ°Æ¡ng khấn tổ má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u được Ä‘á»™ trìâ€
Trong những giai thoại vỠông tổ sân khấu, giai thoại chúng tôi được nghe nhiá»u nhất là hai vị hoà ng tá» mê coi hát đến mức chết trong buồng hát. hồn của há» liá»n hiện lên coi hát và phù trợ nên ngÆ°á»i trong nghá» bèn láºp bà n Ä‘á»™c 2 vị là tổ. Ngà y 12/08 chÃnh là ngà y 2 vị hoà ng tá» khuất.
Bên cạnh đó, còn có giai thoại phổ biến khác vá» truyá»n thuyết “ông tổ ngà nh Ä‘iện ảnh. Ông tổ xuất thân từ ăn xin. thà nh thá», nghệ sÄ© rất kiêng kỵ cho tiá»n ăn mà y, hà nh khất vì cho rằng nhÆ° thế là xúc phạm đến tổ nghiệp.
NSND Äinh Bằng Phi cho rằng, những giai thoại nà y được dá»±ng ra bản tÃnh là tạo sá»± tin. Những ngÆ°á»i là m Ä‘iện ảnh Ä‘á»u cho mình là con cháu của “ông tổâ€. Ông cÅ©ng giải thÃch thêm: “Những ngÆ°á»i Ä‘i trÆ°á»›c đặt ra những giai thoại nà y vừa dá»±a trên thá»±c tại, vừa có chút hoang Ä‘Æ°á»ng, truyá»n khẩu từ Ä‘á»i nà y sang Ä‘á»i cách láºp bà n thá» tổ nghá» khác. Giai thoại hai vị hoà ng tá» không rõ tên, không rõ chẳng lẽ. Còn nói ông tổ là hà nh khất, vì sao? Nghá» có 3 vị Thánh Tổ gồm tiên nhân, tổ sÆ° và Thánh trong ba vị Thánh tổ nghá» có má»™t ngÆ°á»i là ăn mà y. do váºy giá»›i nghệ sÄ© kiêng kỵ cho tiá»n vì há» nghÄ© rằng cùng má»™t ông Tổ không nên bố thà cho nhau. Câu chuyện nà y tồn tại quá lâu nên khi được truyá»n miệng lại cÅ©ng khác Ä‘i Ãt nhiá»u khiến các các nghệ sÄ© trẻ sau nà y hiểu lầm.
Theo những nghệ sÄ© là m nghá» lâu năm, phong tục thá» rổ lên Ä‘Æ°á»ng từ các Ä‘oà n bầy dần lan sang cải lÆ°Æ¡ng, tuồng chèo, kịch nói… Vá» sau, ca sÄ©, diá»…n viên, ngÆ°á»i mẫu, nhà sản xuất, nhạc sĩ… cÅ©ng tham gia và duy trì việc cúng tổ hà ng năm và khấn tổ trÆ°á»›c khi ra diá»…n.
Cách cúng giỗ tổ nghỠsân khấu của nghệ sĩ Việt
Má»—i năm đến ngà y giá»— tổ, các nghệ sÄ© trong Nam, ngoà i Bắc Ä‘á»u có những hoạt Ä‘á»™ng để tôn nghá» và hoà i tưởng tổ nghiệp.
Các Ä‘Æ¡n vị và điện ảnh thÆ°á»ng tổ chức lá»… giá»— tổ riêng nhÆ°ng thÆ°á»ng có 3 hoạt Ä‘á»™ng chÃnh: Lá»… dâng hÆ°Æ¡ng, dâng hoa Tổ nghá»; Lá»… tri ân những nghệ sÄ© cao tuổi, hoà i tưởng những nghệ sÄ© đã tắt hÆ¡i và vinh doanh những nghệ sÄ© đã có những đóng góp trổi; chung cuá»™c là những tiết mục văn hóa nghệ thuáºt đặc sắc.
Các nghệ sÄ© khắp nÆ¡i hÆ°á»›ng vá» tổ nghá». Äến vá»›i ngà y giá»— tổ trang trá»ng, ngÆ°á»i mang hoa, ngÆ°á»i mang trái cây, ngÆ°á»i mang heo quay, ngÆ°á»i mang gà luá»™c dâng lên bà n Ä‘á»™c tổ để biểu lá»™ lòng tôn kÃnh đến tổ nghiệp, nhòm tổ nghá» Ä‘á»™ trì sá»± nghiệp gặp may mắn ngà y má»™t phát triển.